Derby Week: dzicz w Indonezji, goście w transporterach opancerzonych
Ogromny kraj, ogromne miasta, ogromne emocje
Indonezja rozciąga się na ponad 17 000 wysp. Z prawie 280 milionami mieszkańców jest czwartym najbardziej zaludnionym krajem na świecie. 300 rdzennych grup etnicznych posługuje się około 750 językami i dialektami. Indonezyjczycy wyznają także wiele różnych religii. Dominuje jednak islam - dzięki ogromnej populacji Indonezja jest największym krajem muzułmańskim na świecie. Inne, zewnętrzne kultury, w tym kolonizatorzy, również miały wpływ na historię i kulturę Indonezji. W 1602 roku powstała Holenderska Kompania Wschodnioindyjska, która stała się dominującą siłą w regionie. W 1800 r. Holendrzy ogłosili terytorium dzisiejszej Indonezji swoją kolonią - nazwali ją Holenderskimi Indiami Wschodnimi. Indonezja uzyskała niepodległość dopiero po II wojnie światowej.
Głównym miastem Indonezji jest Dżakarta, która w trakcie swojego dynamicznego rozwoju wchłonęła inne duże osady w okolicy, tworząc gigantyczną aglomerację Jabodetabek (akronim nazw miast Dżakarta, Bogor, Depok, Tangerang, Bekasi). Jabodetabek jest uważana za drugą co do wielkości aglomerację na świecie po aglomeracji Tokio-Jokohama w Japonii. Ma ponad 30 milionów mieszkańców.
Niedaleko obszaru metropolitalnego Dżakarty, w zachodniej części wyspy Jawa, około 150 kilometrów na południowy wschód (choć w tak silnie zurbanizowanym obszarze trudno określić, gdzie zaczyna się i kończy aglomeracja), leży inne duże miasto, również kilkumilionowa metropolia - Bandung. Na początku XX wieku rządzący Holendrzy rozważali przeniesienie stolicy z Dżakarty do Bandungu, położonego w głębi lądu, otoczonego górami, a przez to lepiej chronionego. Plan ten nie został jednak ostatecznie zrealizowany. Niemniej jednak, w przeszłości istniała wielka rywalizacja między miastami. Jest to wzmocnione przez różnice w składzie etnicznym obu metropolii. W Dżakarcie, choć populacja jest bardzo zróżnicowana, biorąc pod uwagę jej ogromny rozmiar, najliczniej reprezentowani są Jawajczycy. Z drugiej strony populacja Bandung składa się głównie z etnicznych Sundańczyków. Jawajczycy i Sundańczycy są najliczniejszymi grupami etnicznymi w Indonezji, a zatem toczą między sobą największe spory.
Często mówi się, że odzwierciedleniem społeczeństwa danego kraju lub miasta jest jego piłka nożna i kultura piłkarska. W Indonezji jest to oczywista prawda. Piłka nożna odgrywa znaczącą rolę w indonezyjskiej kulturze. Fani niesamowicie przeżywają piłkę nożną, kochają ją. Są pełni pasji i bardzo głośni. Atmosfera na stadionach jest intensywna, pełna kolorów (transparenty, pirotechnika) i dźwięków (przyśpiewki, gwizdy, ryki). Poprzez piłkę nożną Indonezyjczycy dają upust wszystkim swoim emocjom, zarówno pozytywnym, jak i niestety negatywnym.
Dżakarta kontra Bandung - Persija kontra Persib
Oba miasta są domem dla dwóch silnych i odnoszących sukcesy klubów. Dżakarta jest domem dla Persiji, podczas gdy Bandung jest domem dla Persib. Oba kluby mają tradycję, zostały założone w "holenderskiej" części historii kraju w latach dwudziestych XX wieku. Nazwy Persija i Persib są akronimami pełnych nazw klubów - Persatuan Sepakbola Indonesia Jakarta i Persatuan Sepakbola Indonesia Bandung (dosłownie Indonezyjski Związek Piłki Nożnej Dżakarta/Bangung). Oba kluby są wielokrotnymi mistrzami Indonezji - Persija zdobyła 11 tytułów, Persib 7. W ostatnim sezonie 2022/2023 Persija zajęła 2. miejsce, Persib był 3. Rywalizacja między Persiją Dżakarta a Persib Bandung jest określana jako "Duel Klasik".
Persija jest znana polskim kibicom głównie dlatego, że jej zawodnikiem jest Maciej Gajos. W drużynie gra też m.in. Czech Ondrej Kudel, a w poprzednim sezonie jego kolegami z drużyny byli Michael Krmencik i znany z czeskiej ligi Bahrajńczyk Yousuf Hilal. Ich sobotni mecz będzie można śledzić na Flashscore.
Pojedynek klasyków dzieli towarzystwo
Ale wrogość między obozami fanów obu drużyn wynika nie tylko z rywalizacji między dwoma miastami i ich klubami. Kibice Persiji ze stolicy uważają się za "lepszych ludzi" reprezentujących wyższą klasę społeczną. Z drugiej strony mieszkańcy Bandung w dużej mierze składają się z migrantów z różnych, mniej rozwiniętych części Indonezji. Wiele osób z Bandung również migruje do Dżakarty w poszukiwaniu pracy. Persib ma więc wielu zwolenników również w Dżakarcie, głównie z klas imigrantów i niższych. Fani Persib Dżakarta naśmiewają się z kibiców Persib Bandung pejoratywnymi przyśpiewkami i piosenkami, w których skandują: "Jesteście tylko małymi biznesmenami próbującymi wyrobić sobie markę w naszym pięknym, lepszym mieście".
Kiedy rywalizacja staje się zbyt trudna do zniesienia
Wrogość między obiema grupami kibiców często prowadzi do gwałtownych starć. Niestety, wiele z nich nie obyło się bez ofiar śmiertelnych. Od wielu lat Duel Klasik jest zakazany dla kibiców przyjezdnych. Zawodnicy drużyny przyjezdnej muszą być zazwyczaj transportowani na stadion w transporterach opancerzonych. Stadiony obu klubów są tradycyjnie wyprzedane na derby (stadion Persji ma pojemność ponad 77 000 widzów, podczas gdy stadion Persibu może pomieścić 38 000). Nawet bez obecności kibiców drużyny przyjezdnej, poważne incydenty zdarzały się raz po raz w związku z derbami i nie tylko. Jeden z nich miał miejsce, gdy autobus przewożący fanów Persiji wpadł w zasadzkę w drodze na mecz z innym przeciwnikiem, gdy musieli oni podróżować przez Bandung. Radykalni kibice Persib wywęszyli autobus ze znienawidzonymi rywalami, wpadli w zasadzkę i doszło do bijatyki na autostradzie. Szczególnie brutalnym incydentem było zabójstwo 23-letniego fana Persji Haringga Sirla, który podróżował incognito na mecz w Bandungu w 2018 roku. Został on pobity na śmierć po tym, jak został odkryty przez lokalnych ultrasów.
W październiku minie dokładnie rok od ogromnej tragedii, która miała miejsce podczas innego ważnego indonezyjskiego meczu derbowego. W meczu pomiędzy rywalami ze wschodniej Jawy, Arema Malang i Persebaya Surubaya, kibice gospodarzy nie mogli znieść porażki swojej drużyny i około 3000 z nich szturmowało boisko i atakowało zawodników oraz działaczy przyjezdnej Persebaya. Policja postanowiła spacyfikować rozjuszony tłum za pomocą gazu łzawiącego. Doprowadziło to jednak do jeszcze większego zamieszania i zamieszek, w których 135 osób zostało zadeptanych i uduszonych, a ponad 500 zostało rannych (niektóre źródła podają jeszcze większą liczbę ofiar i rannych).
Romeo i Julia
Rywalizacja pomiędzy Persija Dżakarta i Persib Bandung, a zwłaszcza pomiędzy ich kibicami, jest głównym tematem indonezyjskiego filmu Romeo i Julia z 2009 roku. Ci, którzy chcą uniknąć spoilerów, powinni przejść do następnego i ostatniego rozdziału.
Jak sugeruje tytuł, jest to romantyczna historia, w której zagorzały fan Persji, Rangga, zakochuje się w fance Persiba o imieniu Desi. Rangga jest gotów zaryzykować życie, by odnaleźć swoją miłość w nieprzyjaznym Bandungu. Po ich spotkaniu Desi na próżno próbuje przekonać swoją rodzinę do zaakceptowania Ranggi i ich związku. Kochająca się para musi uciekać do innego, odległego miasta, które nie ma nic wspólnego z Persją i Persibem.
Derby i kultura piłki nożnej
Duel Klasik są uważane za jedne z najbardziej zaciętych i zaciekłych derbów w całej Azji. Ze względu na swój wpływ na społeczeństwo indonezyjskich miast Dżakarta i Bandung, można nawet powiedzieć, że są to derby o znaczeniu globalnym. Niestety, głównie z negatywnego punktu widzenia. Piłka nożna w Indonezji rozwija się. W lokalnej lidze występuje wielu zagranicznych zawodników, na czele z Brazylijczykami. Miejmy nadzieję i ufajmy, że tamtejsza kultura piłkarska nie spóźni się w swoim rozwoju i że indonezyjskie derby piłkarskie będą znane ze wspaniałej atmosfery na wyprzedanych stadionach, a może nawet z dobrego futbolu, zamiast zapełniać strony gazet doniesieniami o kolejnych aktach przemocy i katastrofach.
Kolejne derby tygodnia
Piątek 1 września
Irlandia - Premier Division
Shamrock Rovers vs. Bohemian FC
Derby Dublina
Derby Dublina pomiędzy Shamrock Rovers i Bohemian FC to największe derby w irlandzkim futbolu. Oba kluby mają siedzibę w stolicy i należą do najbardziej utytułowanych drużyn w historii. Shamrock znajdują się na szczycie historycznych tabel pod względem zdobytych tytułów. Rovers byli mistrzami Irlandii 20 razy. W tym roku, w sezonie 2023 (rozgrywanym w systemie wiosna-jesień), Shamrock celuje w 4. triumf z rzędu. Bohemian FC cieszył się z tytułu mistrza Irlandii 11 razy (ostatni raz w 2009 roku). Obecnie Bohemian FC zajmuje 4. miejsce w tabeli, 7 punktów za liderami Shamrock Rovers. Do końca rozgrywek pozostało 8 kolejek.
Sobota, 2 września
Czechy - Fortuna Liga
Derby regionu zlińskiego
1. FC Slovácko i FC Zlín to tradycyjni uczestnicy czeskiej ekstraklasy. Oba kluby mają swoje siedziby w kraju zlińskim. Uherské Hradiště (miasto, w którym siedzibę ma 1. FC Slovácko) znajduje się zaledwie 25 kilometrów od stolicy regionu - Zlína. Dla obozów kibiców obu drużyn ważne jest, aby ich zespół znajdował się w tabeli powyżej swojego regionalnego rywala. W ostatnich sezonach drużyna Slovácka radziła sobie znacznie lepiej. Ostatni raz Zlín wyprzedził Slovácko w klasyfikacji końcowej 1. ligi w sezonie 2018/2019.
Chile - Primera División de ChileUniversidad de Chile vs. Colo-Colo
Clásico del fútbol Chileno ("Clásico" chilijskiej piłki nożnej)
Drużyna Colo-Colo zdobyła 33 chilijskie tytuły, a także jest panującym mistrzem od sezonu 2022. Universidad de Chile jest drugą najbardziej utytułowaną drużyną w kraju pod względem tytułów, wygrywając ligę 18 razy, ostatnio w 2017 roku. Universidad de Chile czekał jeszcze dłużej, aby wygrać największe derby w chilijskiej piłce nożnej. Nie pokonał swojego głównego rywala, sąsiada ze stolicy Santiago, od 2015 roku. Ale derby pomiędzy Colo-Colo i Universidad de Chile to nie tylko starcie dwóch wysokiej jakości drużyn piłkarskich, to także starcie klas społecznych. Colo-Colo tradycyjnie reprezentuje klasę robotniczą, niższą. Universidad de Chile reprezentuje wartości uniwersyteckie i wyższą klasę średnią.
Brazylia - Serie B (2. liga)
Derby Campineiro
Mecz pomiędzy brazylijskimi klubami Guarani i Ponte Preta uważany jest za jedne z największych derbów brazylijskiego interioru. Oba kluby mają swoje siedziby w mieście Campinas, które leży 100 kilometrów na północ od Sao Paulo. Obie drużyny występują obecnie w 2. lidze - Serie B. W swojej ponad 100-letniej historii rozegrały razem ponad 200 derbów.
Meksyk - Liga MX
Clásico Joven (Młode "Clásico")
Clásico Joven (Młode "Clásico") to nazwa derbów pomiędzy meksykańskimi klubami Club América i Cruz Azul, mającymi swoje siedziby w stolicy kraju Ciudad de México. Cruz Azul nie jest pierwotnie klubem ze stolicy. Został założony w mieście Jasso, niedaleko stolicy Meksyku. Klub przeniósł się do Ciudad de México w 1971 roku, kiedy to zaczął rozgrywać swoje domowe mecze na słynnym Aztec Stadium. Jest to jeden z największych stadionów na świecie (może pomieścić 104 000 kibiców). Został zbudowany jako główne miejsce Letnich Igrzysk Olimpijskich 1968 i Mistrzostw Świata 1970. Aztec Stadium jest również domem dla Club América. Nie jest to jednak jedyny powód wzajemnej antypatii między obiema drużynami i ich kibicami. Clásico Joven to także walka klas - Club América to klub bogatych i wpływowych, podczas gdy Cruz Azul reprezentuje klasę robotniczą. Piłkarze i kibice Cruz Azul są pejoratywnie nazywani "murarzami" lub "robotnikami cementowymi" (ale wynika to z faktycznego pochodzenia klubu - Cruz Azul został założony w 1927 roku jako część firmy cementowej o tej samej nazwie).
USA - Major League Soccer
Real Salt Lake vs. Colorado Rapids
Puchar Gór Skalistych
Dwa amerykańskie kluby Major League Soccer, Real Salt Lake i Colorado Rapids, rywalizują o Puchar Gór Skalistych. Nazwa pucharu pochodzi od Gór Skalistych, które wznoszą się między Salt Lake City w stanie Utah a Denver w stanie Kolorado. Drużyna, która zgromadzi najwięcej punktów w tych derbach w trakcie sezonu, wygrywa Puchar (jest to tak naprawdę fizyczne trofeum). Zazwyczaj odbywają się trzy mecze pomiędzy drużynami (lub może być ich więcej, jeśli drużyny spotkają się w play-offach). Jeżeli liczba punktów jest taka sama, decyduje wynik. Jeśli nawet w tym przypadku będzie remis, trofeum pozostanie u obecnego posiadacza. Po pierwszym meczu sezonu w maju 2023 roku, Real Salt Lake prowadzi 3:2.
Niedziela, 3 września.
Szwajcaria - Super League
Schweizer Klassiker (szwajcarski klasyk)
Bazylea i Zurych to dwa najważniejsze miasta w Szwajcarii. Oba znajdują się w głównie niemieckojęzycznej części alpejskiego kraju. Już samo to jest jednym z powodów ich rywalizacji. Dotyczy to również sportu, a zwłaszcza piłki nożnej. Wielka rywalizacja istnieje między FC Basel i FC Zurich. FC Zurich rywalizuje również ze swoim miejskim sąsiadem, którym jest Grasshopper Club Zurich. Jednak napięcia i wrogość między FC Zurich i FC Basel znacznie wzrosły w nowym tysiącleciu, zwłaszcza w 2006 roku. Bazylea chciała skompletować hat-tricka tytułów mistrzowskich. Dwukrotny mistrz musiał jedynie uniknąć porażki z FC Zurich w ostatniej kolejce sezonu 2005/06. Ale drużyna gospodarzy również grała o tytuł. Zadecydował o tym jedyny gol meczu, który padł w samej końcówce spotkania. Strzelił ją gospodarz FC Zurich, który świętował tytuł. Mecz zakończył się zakrojoną na szeroką skalę inwazją kibiców obu obozów na boisko. Od tego czasu szwajcarskiemu klasykowi towarzyszą nienawistne emocje.
Holandia - Eerste Divisie (2. liga)
Derby Zachodniej Brabancji (West-Brabant derby)
W zachodniej części holenderskiej prowincji Brabancja Północna znajdują się dwa miasta o podobnej wielkości, oddalone od siebie o zaledwie 30 kilometrów. Zarówno Tilburg, jak i Breda mają prawie 200 000 mieszkańców, którzy wspierają swoje miejskie kluby piłkarskie. Willem II z Tilburga i NAC Breda to wielcy regionalni rywale. W sezonie 2022/23 oba zespoły walczyły o awans do League 1, ale żadnemu z nich nie udało się awansować do play-offów. W sezonie 2023/24 nadal będą rywalizować w 2. lidze holenderskiej (Eerste Divisie).
Szkocja - Premiership
Old Firm Derby
Old Firm to nazwa derbów pomiędzy dwoma drużynami z Glasgow w Szkocji - Celtic FC i Rangers FC. Derby te uważane są za jeden z najbardziej tradycyjnych meczów piłkarskich na świecie. Pierwsze spotkanie zostało rozegrane w 1888 roku. Oba kluby są zdecydowanie najlepszymi drużynami w kraju. Rangers zdobył rekordowe 55 tytułów (żaden klub na świecie nie zdobył swojej ligi więcej razy), a Celtic znacząco zbliżył się do rywala triumfem sezonu 2022/23 – mają na swoim koncie 53 tytuły mistrzowskie. Rywalizacja między obiema drużynami jest jednak daleka od sportowej. Ich wzajemna wrogość jest zakorzeniona w szkockiej kulturze, szczególnie pod względem religijnym. Celtic uważany jest za klub katolicki, a Rangers za protestancki.
Belgia - Jupiler Pro League
Bitwa o Flandrię
Gandawa i Brugge to piękne historyczne miasta we Flandrii w Belgii. Są oddalone od siebie o zaledwie 50 kilometrów i są domem dla dwóch odnoszących sukcesy klubów. Club Brugge jest obecnie jedną z najlepszych belgijskich drużyn. Wygrał ligę belgijską trzy razy w ciągu ostatnich czterech lat, a także odniósł sukces w Lidze Mistrzów. Gent jest jedną z najlepszych drużyn w lidze, a także regularnie gra w europejskich pucharach.
Szwecja - Allsvenskan
Stockholmsderbyt I (derby Sztokholmu 1)
AIK i Hammarby IF to dwa z trzech największych klubów w stolicy Szwecji, Sztokholmie (trzecim jest Djurgårdens IF). Derby pomiędzy AIK i Hammarby to jedna z klasycznych rywalizacji w szwedzkiej piłce nożnej. Derbom często towarzyszą starcia pomiędzy kibicami obu klubów. Chuligani zarówno AIK, jak i Hammarby należą do najbardziej znanych (aczkolwiek niesławnych) i najliczniejszych frakcji chuligańskich w kraju. Zbliżającym się derbom sprzyja sytuacja w tabeli. Tradycyjny klub AIK zajmuje 13. miejsce tuż nad strefą spadkową i bardzo potrzebuje punktów. Hammarby zajmuje 6. miejsce. 8 kolejek przed końcem rozgrywek.
Brazylia - Serie A
SC Corinthians vs. SE Palmeiras
Derby Paulista (Derby Sao Paulo)
Derby Paulista to nazwa rywalizacji dwóch wielkich i tradycyjnych klubów z Sao Paulo w Brazylii - Corinthians i Palmeiras. Ze względu na liczbę meczów pomiędzy tymi dwoma klubami (rozegrano 375 spotykań derbowych) i znaczenie obu klubów dla brazylijskiej piłki nożnej, Derby Paulista są jednym z największych starć derbowych na świecie. Rywalizację między oboma klubami wzmacnia fakt, że są to drużyny reprezentujące różne klasy społeczne. Corinthians został założony przez klasę robotniczą i ma silne wsparcie, zwłaszcza w slumsach (które w Brazylii nazywane są fawelami). Palmeiras to klub z korzeniami i poparciem w wyższych sferach.