Nowa oficjalna piłka Mistrzostw Świata w Katarze, nazwana Al Rihla, ma wzniosły przekaz. Słowo rihla w arabskiej literaturze ma odnosić się do podróży. Wybierzmy się zatem w podróż po historycznych piłkach mundiali, od Tiento podczas pierwszego turnieju w Urugwaju w 1930 roku aż do Al Rihli, która będzie używana w listopadzie i grudniu tego roku.
Zwłaszcza w pierwszych czempionatach piłki były dalekie od kształtu kuli. Podczas inauguracyjnej imprezy użyto w zasadzie dwóch modeli: Modelu T i Tiento. Żadna z nich nie miała wentyla, dlatego bardzo szybko spadało w nich ciśnienie powietrza. W 1930 osiągnięcie w pełni sferycznej formy było niemożliwe, co zresztą charakteryzowało również kolejne imprezy FIFA.
Podczas Mundialu 1934 we Włoszech po raz pierwszy użyto piłki, która nie była zrobiona ze skóry. Federale 103 była bawełniana i – jak poprzedniczki z 1930 – nie dało się jej pompować. Dopiero w 1950 powstała pierwsza piłka z wentylem. W kolejnych mistrzowskich turniejach wprowadzano dalsze innowacje, a pierwsza w pełni syntetyczna piłka pojawiła się w Meksyku w 1986 roku. Ale to wciąż nie była ostatnia zmiana w mundialowych piłkach.
1930 (Urugwaj) - T-Model i Tiento
W Urugwaju grano dwiema różnymi piłkami. Nie tylko nie miały wentyla, ale też były różnych rozmiarów. Cóż, do unifikacji było wtedy daleko. A różnice wzmagały się z czasem użytkowania, z racji zmian w ciśnieniu powietrza w środku.
1934 (Włochy) - Federale 102
Oficjalna piłka pierwszych włoskich mistrzostw powstała z bawełny, co budziło spore zainteresowanie. Dla Włoch ma szczególne znaczenie historyczne, bo właśnie tą piłką na własnej ziemi sięgnęli pierwszy raz po tytuł, pokonawszy Czechosłowację 2:1 w finale.
1938 (Francja) – Allen
Cztery lata później zmienił się gospodarz, ale nie zmienił się zwycięzca. Znów wygrali Włosi, tym razem grając Allenem. Ręcznie zszywana piłka miała wyszyty napis Coupe du Monde, a więc po francusku Puchar Świata.
1950 (Brazylia) – Superball Duplo T
Nie tylko nazwa piłki w 1950 roku była "odpicowana", projekt miał też prawdziwą innowację. Pierwszy raz użyto piłki, w której ciśnienie dało się zmieniać zaworem/wentylem, a nie poprzez wymianę balonu. Jednolite ciśnienie piłek pomogło wyrównać rozgrywki. Każda piłka była zszywana z 12 segmentów.
1954 (Szwajcaria) – Swiss World Champion
Czy umieszczenie tego w nazwie było jedynym sposobem na uzyskanie przez Szwajcarów tytułu mistrzowskiego? Przecież w 1954 roku wygrali Niemcy, a z tego roku pochodzi cytat trenera Seppa Herbergera mówiący o tym, że "piłka jest okrągła, a mecz trwa 90 minut". I faktycznie, piłki używane w 1954 były już znacznie bliższe okrągłej formie znanej dziś. Barwiona inaczej skóra piłki była wyraźnie jaśniejsza niż w poprzednich edycjach.
1958 (Szwecja) - Top Star
Wystarczy spojrzenie, by wiedzieć, dlaczego szwedzka piłka nie zmieniła wiele w porównaniu do poprzedniczki. Top Star była wykonana z bielonej skóry bydlęcej. Szczególnie przypadła do gustu Brazylijczykom, którzy wywalczyli nią tytuł mistrzowski.
1962 (Chile) - Mr Crack
Nie ze względu na nazwę (choć ta jest osobliwa), ale w 1962 roku było sporo zamieszania wokół piłki. Okazało się, że projekt był wadliwy. Również wykonana z jasnej skóry bydlęcej, piłka w trakcie meczów zbyt często traciła ciśnienie, dlatego w trakcie rozgrywek powrócono do modelu Top Star.
1966 (Anglia) - Slazenger Challenge 4 Star
W ojczyźnie futbolu używano piłek Slazengera. Brakowało w nich nowinek technologicznych, ale pierwszy raz wykonano piłki w różnych kolorach, w tym w czerwonym. Takiej piłki nie dało się nie widzieć, co miało znaczenie zwłaszcza podczas dogrywki w pamiętnym finale Anglia-Niemcy na Wembley.
1970 (Meksyk) - Adidas Telstar Durlast
Do dziś najbardziej kojarzony układ kolorystyczny, z 12 czarnymi i 20 białymi sześciokątami, powstał właśnie dla tego modelu. Dzięki wybranej kolorystyce poprawiła się widoczność piłki dla publiczności, zwłaszcza tej przed czarno-białymi telewizorami.
1974 (Niemcy) - Adidas Telstar Durlast
Tak, w Niemczech użyto tej samej piłki, jedynie wprowadzono na niej inkrustacje w języku niemieckim. Nazwa Telstar została nadana na cześć satelity Telstar.
1978 (Argentyna) - Adidas Tango Riverplate
Wciąż w układzie złożonym z sześciokątów i w proporcjach białych do czarnych 20-12, piłka użyta w Argentynie miała dodatkowo nadrukowane czarne trójkąty. Ich układ sprawiał, że wizualnie piłka wyglądała, jakby składała się z 12 identycznych kół.
1982 (Hiszpania) - Adidas Tango Espana
Różnica wizualna między pierwszą piłką lat 80. a poprzedniczką była minimalna. Technicznie jednak różniły się zasadniczo. Po raz pierwszy szwy były zgrzewane przemysłowo zamiast zszywane.
1986 (Meksyk) - Adidas Azteca Mexico
To dopiero był przełom. Pierwsza całkowicie syntetyczna była jednocześnie znacznie bardziej odporna na wilgoć, zatem miała znacznie lepsze właściwości motoryczne, nawet w deszczu. Skorzystali z tego zawodnicy Argentyny pod wodzą Maradony, którzy zdołali pokonać Niemców i wznieść w górę puchar.
1990 (Włochy) - Adidas Etrusco Unico
Gdy na Półwysep Apeniński znów zawitał mundial, piłkę nazwano na cześć dawnej lokalnej społeczności, Etrusków. Sama piłka była przeciwieństwem tych dawnych – została udoskonalona materiałowo. Jako pierwsza miała wewnętrzną warstwę poliuretanowej pianki. Tego samego modelu używano również podczas Igrzysk Olimpijskich 1992 w Barcelonie.
1994 (USA) - Adidas Questra
Questra była kolejną innowacją. Jako pierwsza powstała z białego polietylenu, który zapewnił bardzo wysoki zwrot energii. Wewnętrzna warstwa pianki zmniejszała uciążliwość przy odbijaniu głową. Nazwa Questra pochodzi od angielskiego zwrotu „quest for the stars”. Gwiazd sięgnęli w 1994 Brazylijczycy, którzy pokonali Włochy w finale.
1998 (Francja) - Adidas Tricolore
Jako pierwsza od czasu Telstar Durlast powstała poza Europą i była uznawana za najnowocześniejszą piłkę w historii. Pod skórą ponownie pojawiła się pianka.
2002 (Korea Południowa i Japonia) - Adidas Fevernova
Zwłaszcza pod względem wzornictwa, Fevernova różniła się znacząco od poprzedniczek. Kolorowy wzór miał odzwierciedlać bogactwo kultur azjatyckich. W Fevernovie warstwa pianki jest połączona z trójwarstwowym włóknem polimerowym, by zapewnić lepszą trajektorię lotu. Ponownie najlepiej korzystanie z nowej piłki opanowali Brazylijczycy, którzy w finale pokonali Niemców 2:0.
2006 (Niemcy) - Adidas +Teamgeist
W duchu futuryzmu znanym już z mundialowych piłek, ta z 2006 powstała w londyńskim Loughborough University, znanym z badań nad futbolem. Pierwsze testy przeszła podczas mundialu U17 w Peru, w 2005 roku. Składa się z 14 segmentów zapewniających wyjątkowo bliski kuli kształt. Udoskonalono również wodoodporność, dzięki czemu nadawała się do gry w powietrzu również w deszczowe dni.
2010 (RPA) - Adidas Jabulani
Liczba segmentów została ograniczona w 2006 i decyzję tę szeroko komentowano. Kolejna edycja przyniosła jednak piłkę złożoną z rekordowo niewielu elementów: tylko osiem paneli tworzyło Jabulani. Jej nazwa pochodzi z języka zulu i oznacza „być szczęśliwym”.
2014 (Brazylia) - Adidas Brazuca
Jaskrawe kolory piłki w edycji przywracającej mundial Ameryce Południowej miały przypominać o brazylijskiej radości życia. Tworzywem jest materiał termoodporny, który wykorzystano specjalnie z myślą o ekstremalnym klimacie brazylijskiego lata.
2018 (Rosja) - Adidas Telstar Mechta 18
Nazwa nawiązuje do historycznych poprzedniczek używanych w 1970 i 74 roku. Z kolei liczba 18 odnosi się oczywiście do roku mistrzostw. Mechta 18, ze swoimi charakterystycznymi pikselami, została opracowana specjalnie dla fazy pucharowej turnieju rozgrywanego w Rosji.
2022 (Katar) - Al Rihla
W literaturze arabskiej rihla oznacza podróż lub dziennik podróży. Nowoczesne wzornictwo potwierdza, że mówimy o przyszłości. A która drużyna w najbliższej przyszłości najlepiej opanuje nową piłkę i pogra nią do samego końca?